beeld van dyslexie

‘Dyslexie is vooral gevolg van slecht onderwijs’ zo kopte de NOS. Uit onderzoek van hoogleraren bleek dat het onderwijs dyslexie verkeerd aanpakt. Nu wil ik het onderwijs niet zozeer het etiket ‘slecht’ meegeven, maar ik vond de inzet van het artikel hoopvol. Dit omdat ik zie dat de werkwijze bij dyslexie al jarenlang hetzelfde is: veel lezen en oefenen, kilometers maken. En laat dat nu net ook de conclusie zijn van de bewuste hoogleraren. Hoewel ze nog een stapje verdergaan door te zeggen dat dyslexie misschien wel niet bestaat.

Ik word hier moe van. Dat wat moeilijk gaat voor mensen met dyslexie, woorden of een brij van woorden ontcijferen en betekenis geven, daar moeten ze nog maar even een paar kilometers extra mee geconfronteerd worden? Loop eerst eens zelf een extra mijl mee met de dyslectische mensen onder ons. Onderzoek eens waar die moeite en frustratie vandaan komt. Dat geeft een heel ander beeld namelijk.

Dat laat namelijk zien dat mensen met dyslexie in heel veel gevallen beelddenkers zijn. Woorden zijn geen beelden en dus moet je bij dat abstracte beeld van een paar letters je een plaatje gaan vormen. Bij veel woorden is dat te bereiken door dat beeld daadwerkelijk te laten kleien met daaronder de letters. Maar er zijn ook woorden als onze lidwoorden waar je je maar moeilijk een plaatje bij kan vormen. Wat er gebeurt als je je bij woorden geen plaatje kan vormen (of nog niet heb gevormd), is totale desoriëntatie, stress, ellende! Bij sommigen heeft dat zelfs lichamelijke reacties als hoofdpijn, misselijkheid of gespannen ledematen tot gevolg.

Desoriëntatie, terwijl lezen juist voor een beelddenker een moeilijke en strakke oriëntatie eist. We lezen in Nederland volgens afspraak van links naar rechts en vervolgens regel voor regelen van boven naar beneden. Een beelddenker kijkt (en leest dus ook) vanuit alle mogelijke hoeken. Een letter p is tegelijk ook een d, een b en een q. Tenzij je hebt geleerd je oriëntatiepunt tijdens het lezen vast te zetten.

Aan de ene kant moet je dus leren (al kleiend) je een plaatje te vormen van het woord, en je moet je oriëntatie vastzetten (kijk- of leesperspectief) tijdens het lezen. Dat vraagt een andere aanpak dan maar gewoon zoveel mogelijk oefenen, want je blijft dan de frustratie voeden zonder dat je die wegneemt of oplost. Met de aanpak die we gewend zijn, starten we al heel vroeg in het onderwijs en daarmee walsen we strak heen over de werkelijke problematiek. Hoewel, het is geen problematiek als je ontdekt dat dyslexie of eigenlijk beelddenken een gave is.

Als je de ervaringsverhalen leest, dat is het leven van iemand met dyslexie erdoor getekend. Altijd maar tegen die grens en frustratie aanlopend. En dat begint dus al heel vroeg op school. Dat komt alleen maar omdat we een weg kiezen waarvan we, en blijkbaar ook de hoogleraren vinden dat het zo zou moeten. Dat is beperkt inzicht. Mensen die via de andere weg zijn geholpen, de zogenaamde ‘davis counselling’, ervaren het als bevrijdend. En die bevrijding vindt plaats op sociaal emotioneel gebied, maar is soms ook heel lichamelijk te bemerken. De wereld die voor hen eigenlijk open was in hun beeld-denkend-vermogen, lag onder een klem. Die wereld gaat weer open! Er kan zelfs sprake zijn van het te boven komen van het door ons zo benoemde leesprobleem. Het lijkt wel evangelie wat ik schrijf.

Ik hoop zo, van harte dat we hier een andere kijk op krijgen.
Veel mensen zouden er door geholpen worden.
We moeten alleen iets breder (of meer beeldend) durven kijken.

Beste hoogleraren, kijk, lees en u hebt hierbij een volgend onderzoek te pakken!